ਰਿਸ਼ੀ
ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ: ਭਾਰਤ ਨੇ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਕਈ ਉਪਲਬਧੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਰੋ ਵਰਗੀਆਂ ਸਾਡੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੰਗਲਯਾਨ ਅਤੇ ਚੰਦਰਯਾਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਸਲਾਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੂਰਜ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਆਦਿਤਿਆ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਸਾਲ ਪੁਲਾੜ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਕਿੰਨੇ ਕਾਰਨਾਮੇ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ 23 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਟਿਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਪੁਲਾੜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਈ ਆਪਣੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ‘ਚੋਂ ਕੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈਸਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ
ਭਾਰਤ ਦਾ ਪੁਲਾੜ ਖੇਤਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸਰੋ ਨੇ ਕਿਫਾਇਤੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਕੇ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪੈਸਾ ਲਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਆਮ ਬਜਟ ‘ਚ ਪੁਲਾੜ ਖੇਤਰ ਲਈ ਵੱਡੇ ਐਲਾਨ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਪੁਲਾੜ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2024-25 ਲਈ 13,042.75 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਇਹ ਪਿਛਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਦੇ 12,545 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ 4 ਫੀਸਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।
ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਬਜਟ ਇਸਰੋ ਨਾਲੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।
ਦਿ ਪਲੈਨਟਰੀ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ ਨਾਸਾ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 2,12,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ (25.4 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ) ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਚੀਨ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 1,18,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ (11 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ) ਮਿਲੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਸਪੇਸ ਏਜੰਸੀ (ਈਐਸਏ) ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਲਗਭਗ 63,700 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ (7.6 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ) ਦਾ ਬਜਟ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਇਸਰੋ ਦੇ ਬਜਟ ਨਾਲੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਹੈ। 
ਘੱਟ ਬਜਟ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪਛੜ ਸਕਦੇ ਹਨ
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸਰੋ ਦੇ ਘੱਟ ਬਜਟ ਕਾਰਨ ਗਗਨਯਾਨ ਅਤੇ ਮੰਗਲਯਾਨ 2 ਸਮੇਤ ਕਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਗਲੋਬਲ ਸਪੇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ‘ਤੇ ਹਾਵੀ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਛੜ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸਰੋ ਨੇ ਨਾਸਾ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੇ ਬਦਲਾਅ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਜਨਾ ਵੀ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਨੂੰ ਵੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ (ISS) ਭੇਜਿਆ ਜਾਣਾ ਹੈ।
ਪੁਲਾੜ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਸੀ ਕਿ ਉੱਦਮੀ ਅਤੇ ਪਾਇਲਟ ਗੋਪੀ ਥੋਟਾਕੁਰਾ ਬਲੂ ਓਰਿਜਿਨ ਦੇ NS-25 ਮਿਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਸੈਲਾਨੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਬਣਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਮਿਸ਼ਨ ਸਫਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਥੋਟਾਕੁਰਾ ਪੁਲਾੜ ‘ਚ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਦੂਜਾ ਭਾਰਤੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਰਾਕੇਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਪੇਸ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਮਾਰਕੀਟ 2023 ਵਿੱਚ 848.28 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ 2032 ਤੱਕ ਵਧ ਕੇ $27,861.99 ਮਿਲੀਅਨ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। 
ਸਪੇਸ ਮਾਰਕੀਟ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਪੈਸੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ
ਇਸਰੋ ਨੇ ਪੀਐਸਐਲਵੀ ਅਤੇ ਜੀਐਸਐਲਵੀ ਵਰਗੇ ਆਪਣੇ ਸਸਤੇ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਈ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਭੇਜੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਸਤੰਬਰ 2023 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉਡਾਣ ਵਿੱਚ 104 ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਭੇਜਣ ਦੀ ਉਪਲਬਧੀ ਵੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸਾਲ 2035 ਤੱਕ ਇੱਕ ਸਪੇਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵੀ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਪੁਲਾੜ ਵਿਚ ਭੇਜ ਕੇ ਕਾਫੀ ਪੈਸਾ ਕਮਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅਸੀਂ ਪੁਲਾੜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੀ ਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਾਲ 2030 ਤੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦਾ 10 ਫੀਸਦੀ ਹਿੱਸਾ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦਾ ਟੀਚਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਮੀਦਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਜਟ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਲੋੜ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ
