ਰਿਸ਼ੀ
ਹਿਜਾਬ ਅਤੇ ਦਾੜ੍ਹੀ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ : ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਇੱਕ ਮੁਸਲਿਮ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਹਿਜਾਬ ਪਾਉਣਾ ਜਾਂ ਦਾੜ੍ਹੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ 95 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਮੁਸਲਿਮ ਹੈ, ਪਰ ਇੱਥੇ ਨਿਯਮ ਕਾਫੀ ਸਖਤ ਹਨ। 2015 ਵਿੱਚ ਦਿ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਹਿਜਾਬ ਪਹਿਨਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਵਾਲੇ ਨਿਯਮ ਹਨ। 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਧਾਰਮਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੇ। ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਆਹ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਆਹ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਮਤਲਬ ਕਿ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਲੈ ਕੇ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਕਿੰਨੇ ਲੋਕ ਭਾਗ ਲੈਣਗੇ ਇਹ ਸਰਕਾਰ ਤੈਅ ਕਰੇਗੀ। 2024 ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ।
ਵਿਆਹ ਅਤੇ ਸੰਸਕਾਰ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ
ਅਮਰੀਕਾ ਆਧਾਰਿਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਧਾਰਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਰਿਪੋਰਟ 2024, ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਧਾਰਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ‘ਤੇ ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿਗੜ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਇਮੋਮਾਲੀ ਰਹਿਮੋਨ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਆਪਣੀਆਂ ਦਮਨਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਨੂੰ ਦਬਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਵਿਆਹਾਂ ਅਤੇ ਸੰਸਕਾਰ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ, ਦਾੜ੍ਹੀ ਅਤੇ ਹਿਜਾਬ ਰੱਖਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ। ਭਾਵ ਮਰਦਾਂ ਲਈ ਦਾੜ੍ਹੀ ਕੱਟਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇੱਥੇ ਇਸਲਾਮਿਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ 2022 ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਇਸਲਾਮਿਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇੱਥੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 2023 ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿੱਚ ਥੋੜੀ ਢਿੱਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁਕਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਹੁਣ ਇਸਲਾਮਿਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੇਚਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ ਕੱਟੜਪੰਥ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸਰਹੱਦ ਸਾਂਝੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ ਤਾਲਿਬਾਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ‘ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹਨ।
