ਰਿਸ਼ੀ
ਯਾਹੀਆ ਸਿਨਵਰ ਦੀ ਮੌਤ: ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਵਿਚਾਲੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਟਕਰਾਅ ‘ਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵੱਲੋਂ ਹਮਾਸ ਦੇ ਨੇਤਾ ਯਾਹਿਆ ਸਿਨਵਰ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਮਾਸ ਦਾ ਅਗਲਾ ਨੇਤਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਸਿਨਵਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹਮਾਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਘਾਟਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਵੇਂ ਨੇਤਾ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਕੁਝ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ ਜੋ ਹਮਾਸ ਦੇ ਅਗਲੇ ਆਗੂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਨਾਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:
ਮਹਿਮੂਦ ਅਲ-ਜਾਹਰ: ਮਹਿਮੂਦ ਅਲ-ਜਹਰ ਹਮਾਸ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨੇਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਅਤੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਾਲੇ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਲ-ਜ਼ਾਹਰ ਫਲਸਤੀਨੀ ਵਿਧਾਨ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। 1992 ਅਤੇ 2003 ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਹ ਬਚ ਗਿਆ।
ਮੂਸਾ ਅਬੂ ਮਾਰਜੋਰਕ: ਮੂਸਾ ਅਬੂ ਮਾਰਜੋਰਕ ਹਮਾਸ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਬਿਊਰੋ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਹ ਹਮਾਸ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 90 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ‘ਚ ਉਸ ‘ਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਿਆਂ ਲਈ ਫੰਡਿੰਗ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲੱਗਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ‘ਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਜਾਰਡਨ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹਮਾਸ ਦੇ ਅਗਲੇ ਆਗੂ ਵਜੋਂ ਮੂਸਾ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ ਉਭਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਮੁਹੰਮਦ ਸਿੰਵਰ: ਮੁਹੰਮਦ ਸਿਨਵਰ ਯਾਹੀਆ ਸਿਨਵਰ ਦਾ ਭਰਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਵਾਂਗ ਉਹ ਵੀ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਉਹ ਨੇਤਾ ਬਣਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਹਮਾਸ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮੁਹੰਮਦ ਸਿਨਵਰ ਨੂੰ ਹਮਾਸ ਦਾ ਨਵਾਂ ਨੇਤਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਵਿਚਾਲੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਾਰਤਾ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਯੁੱਧ ਰੁਕਣ ‘ਚ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਖਾਲਿਦ ਮਸ਼ਾਲ: ਖਾਲਿਦ ਮਸ਼ਾਲ ਹਮਾਸ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਨੇਤਾ ਹੈ ਅਤੇ 2006 ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਇਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸ ਲਈ ਦੁਬਾਰਾ ਨੇਤਾ ਬਣਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਸੀਰੀਆ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਸ਼ਰ ਅਲ-ਅਸਦ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਵਿਚਾਲੇ ਮਤਭੇਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।
ਖਲੀਲ ਅਲ-ਹਯਾਹ: ਹਮਾਸ ਦੇ ਕਤਰ ਸਥਿਤ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਬਿਊਰੋ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਖਲੀਲ ਅਲ-ਹਯਾ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਾਰਤਾ ਲਈ ਹਮਾਸ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਾਰਤਾਕਾਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਮਰੀਕੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਉਸਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਾਰਤਾ ਲਈ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵੀ ਨੇਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਮਾਸ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਨੇਤਾ ਇਸਮਾਈਲ ਹਾਨੀਆ ਦਾ ਸੰਭਾਵੀ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਸਿਨਵਰ ਨੂੰ ਇਹ ਅਹੁਦਾ ਮਿਲ ਗਿਆ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੋਹਰੀ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜੋ ਵੀ ਹਮਾਸ ਦਾ ਅਗਲਾ ਆਗੂ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਚੋਣ ਦਾ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਅਤੇ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਉੱਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ। ਯਾਹਿਆ ਸਿਨਵਰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜੰਗ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਹਮਾਸ ਦੇ ਨਵੇਂ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਕੌਣ ਉੱਭਰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: US On Khalistan Row: ਅਮਰੀਕੀ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਪੰਨੂ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਭਾਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ‘ਤੇ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਕੇਸ! ਕਿਹਾ ਰਾਅ ਦਾ ਏਜੰਟ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੌਣ ਹੈ?
