ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਰ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਜਾਣੋ

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਣਨ ਦਰ : ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ (ਯੂ.ਐਨ.) ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। 10 ਨਵੰਬਰ 2024 ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1,455,591,095 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗੀ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1,425,775,850 ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਧੇ ਦੀ ਦਰ ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ।

ਜਿੱਥੇ 1950 ਵਿੱਚ ਜਣਨ ਦਰ 6.2 ਸੀ, ਉਹ 2021 ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕੇ 2% ਰਹਿ ਗਈ। ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਰੀ ਰਹੀ ਤਾਂ 2050 ਤੱਕ ਇਹ ਘੱਟ ਕੇ 1.3 ਤੱਕ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਲ 2054 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1.69 ਬਿਲੀਅਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਲ 2100 ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕੇ ਸਿਰਫ 1.5 ਬਿਲੀਅਨ ਰਹਿ ਜਾਵੇਗੀ। ਜਾਣੋ ਇਸ ਨਾਲ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਇਹ ਚਾਰ ਸੰਕੇਤ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ੂਗਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ, ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਨਹੀਂ ਤਾਂ…

ਜਣਨ ਦਰ ਕਿਉਂ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ?

ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪ੍ਰਜਨਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਉੱਭਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਹੈ। ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਹੈਲਥ ਮੈਟ੍ਰਿਕਸ ਐਂਡ ਇਵੈਲੂਏਸ਼ਨ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਬਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਹਾਲਾਤ ਅਜਿਹੇ ਬਣਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੀ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਇਹ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਘੱਟ ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਰ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕਈ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਹਫਤੇ ‘ਚ ਸਿਰਫ ਦੋ ਦਿਨ ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਹੋਵੇਗਾ ਸਰਗਰਮ, ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਦੂਰ ਹੋਣਗੀਆਂ।

ਘੱਟ ਜਣਨ ਦਰ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀ ਹਨ?

ਜੇਕਰ ਬੱਚੇ ਨਾ ਹੋਣ ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਰਿਸਰਚ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਉੱਤੇ ਮਾੜੇ ਨਤੀਜੇ ਦੇਖੇ ਗਏ। ਇਸ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਜਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਘਟਣ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਜ਼ੁਰਗ ਲੋਕ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣਗੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਕਿਰਤ ਸ਼ਕਤੀ ਘਟੇਗੀ, ਜੋ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਕੀ ਘੱਟ ਜਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਲਾਭ ਹਨ?

ਸਾਇੰਟਿਫਿਕ ਰਿਪੋਰਟਸ ‘ਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇਕ ਅਧਿਐਨ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਰ ‘ਚ ਕਮੀ ਆਉਣ ਨਾਲ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਔਸਤ ਉਮਰ ਵਧੇਗੀ। ਜਿਸ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਫਾਇਦਾ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਧੇਗੀ। ਖੋਜ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ 15 ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਔਸਤਨ 6 ਸਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਿਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵੀ ਕੰਟਰੋਲ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਸਾਧਨ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੋਣਗੇ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਘਟਣ ਦਾ ਕਾਰਨ

ਦੇਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ

ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦੇਰ ਨਾਲ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ