ਰਿਸ਼ੀ
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਸ਼ੈੱਲ: ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ-ਹਮਾਸ ਯੁੱਧਾਂ ਕਾਰਨ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਵਧ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਤ ਅਜਿਹੇ ਮੁਕਾਮ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਹਨ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਨਾਟੋ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਯੂਕਰੇਨ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੀ ਮਾਤਰਾ ‘ਚ ਹਥਿਆਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਕਮੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਹਮਾਸ ਸਗੋਂ ਇਰਾਨ ਅਤੇ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲਾ ਨਾਲ ਵੀ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ‘ਚ ਗੋਲਾ ਬਾਰੂਦ ਵੀ ਖਰੀਦ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਰਾਇਟਰਜ਼ ਦੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਮੇਡ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਤੋਪਾਂ ਦੇ ਗੋਲਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਵਾਂ ਹੰਗਾਮਾ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਰਾਇਟਰਜ਼ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜੋ ਤੋਪਾਂ ਵੇਚੀਆਂ ਸਨ, ਉਹ ਹੁਣ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਰੂਸ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਰੂਸ ਨੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਤਿੰਨ ਮੌਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਇਹ ਮੁੱਦਾ ਉਠਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਲਾਵਰੋਵ ਸਰਗੇਈ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐਸ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਵਿਚਕਾਰ ਮੁਲਾਕਾਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ‘ਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਕੇ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਰਣਧੀਰ ਜੈਸਵਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਦਾਅਵੇ ‘ਅਟਕਲਾਂ ਅਤੇ ਗੁੰਮਰਾਹਕੁੰਨ’ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਬਰਾਮਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਭਾਰਤ ਇਹ ਜਾਂਚ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਤੋਪ ਦੇ ਗੋਲੇ ਮੰਗੇ ਸਨ
ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਿਰਫ਼ ਉਹੀ ਦੇਸ਼ ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਰੱਖਿਆ ਸਮੱਗਰੀ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ‘ਦਿ ਹਿੰਦੂ’ ਦੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਸੂਤਰਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗਾਜ਼ਾ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ‘ਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ 155 ਅਤੇ 105 ਐੱਮਐੱਮ ਦੇ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਨੀਤੀਗਤ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਹੈ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਨਿਰਯਾਤ. ਸੂਤਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੋਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਿੱਤਰ ਦੇਸ਼ ਹਨ ਪਰ ਨੀਤੀਗਤ ਫੈਸਲਿਆਂ ਕਾਰਨ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜੰਗੀ ਸਮੱਗਰੀ ਬਰਾਮਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਭਾਰਤੀ ਡਰੋਨ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ
ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ, ਹਮਾਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿਚਾਲੇ ਜੰਗ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਥਿਤੀ ‘ਚ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰੂਸ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੋਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਰੀਬੀ ਦੋਸਤ ਹਨ। ਰੂਸ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ‘ਚ ਵਾਧੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਬਰਾਮਦ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਰੂਸ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਡਾਨੀ ਨੇ ਹਰਮੇਸ 900 ਡਰੋਨ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਕੁਝ ਵਿਸਫੋਟਕ ਵੀ ਭੇਜੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਲਸਤੀਨ ਭੜਕ ਉੱਠੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਕੀ ‘ਮੇਡ ਇਨ ਇੰਡੀਆ’ ਤੋਪ ਦੇ ਗੋਲੇ ਸੱਚਮੁੱਚ ਯੂਕਰੇਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਏ, ਰੂਸ ਦੇ ਇਤਰਾਜ਼ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?
