ਰਿਸ਼ੀ
ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ 2024 ਵਿਸ਼ੇਸ਼: ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਤਰੀਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੋਈ, ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਰਿਆਸਤਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਲੇ ਜਾਣਗੀਆਂ, ਤਾਂ ਜੋ ਭਾਰਤ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਸਕੇ। ਪਰ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਹਨਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਕੁਝ ਹੋਰ ਹੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਰਾਜਿਆਂ ਸਮੇਤ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸ ਰਾਜੇ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਸਕੱਤਰ ਵੀਪੀ ਮੈਨਨ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਬੰਦੂਕ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁੱਤੇ ਵਾਂਗ ਮਾਰ ਦਿਆਂਗਾ।
ਏਬੀਪੀ ਨਿਊਜ਼ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਵੀਪੀ ਮੈਨਨ ਨੂੰ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਦੀਵਾਨ ਤੋਂ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲਦੇ ਹੀ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਗਏ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਹਨਵੰਤ ਸਿੰਘ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ ਬਣਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ, ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਅਜਿਹਾ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਹਨਵੰਤ ਸਿੰਘ ਆਪਣਾ ਗੁੱਸਾ ਗੁਆ ਬੈਠਾ। ਉਹ ਮੈਨਨ ਦੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਤੋਂ ਇੰਨਾ ਨਾਰਾਜ਼ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਬੰਦੂਕ ਉਸ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਮੈਨਨ ਨੇ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਨਵੰਤ ਨੂੰ ਮਾਊਂਟਬੈਟਨ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾ ਲਿਆ ਗਿਆ।
ਮਾਊਂਟਬੈਟਨ ਨੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਹਨੂਮੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ
ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਾਰਡ ਮਾਊਂਟਬੈਟਨ ਨੇ ਹਨਵੰਤ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਲੇ ਹਿੰਦੂ ਬਹੁ-ਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਰਿਆਸਤ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਵੰਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਫਿਰਕੂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਭੜਕ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਅਣਸੁਖਾਵੀਂ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨਵੰਤ ਸਿੰਘ ਖੁਦ ਹੋਣਗੇ।
ਹਨੁਮੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ 4 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਰਲੇਵੇਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ?
ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਲਾਰਡ ਮਾਊਂਟਬੈਟਨ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਹਨਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਰਵੱਈਆ ਨਹੀਂ ਬਦਲਿਆ। ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਅਡੋਲ ਸੀ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 10 ਅਗਸਤ 1947 ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਹਨੂਮੰਤ ਸਿੰਘ ਦਿੱਲੀ ਪਹੁੰਚਿਆ ਤਾਂ ਸਰਦਾਰ ਪਟੇਲ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਆਜ਼ਾਦ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਰਹੋ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਲੋਕ ਬਗਾਵਤ ਕਰਨਗੇ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਕੋਈ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਖਰਕਾਰ 11 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਭਾਵ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ 4 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮਹਾਰਾਜਾ ਹਨਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇੰਸਟਰੂਮੈਂਟ ਆਫ ਐਕਸੀਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ।
