ਰਿਸ਼ੀ
ਚੀਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਬੰਧ : ਚੀਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਬੇਸ਼ੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ ਪਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿਚ ਫਸਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਨੂੰ 73 ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ 21 ਮਈ 1951 ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਸਨ। 1949 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੀ ਪੀਪਲਜ਼ ਰੀਪਬਲਿਕ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ, ਜੋ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਥਿਤੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 1947 ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ ਬਣਿਆ। ਸਟਾਕਹੋਮ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਪੀਸ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧ ‘ਚ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ‘ਚ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ 2019 ਤੋਂ 2023 ਤੱਕ ਚੀਨ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ 82 ਫੀਸਦੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ।
2014-2018 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਵਿੱਚ 43 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ 4.3 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਹੁਣ ਖ਼ਬਰ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਪਣਡੁੱਬੀ ਵੀ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚੀਨੀ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੀ ਇਸ ਡੂੰਘੀ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਖਰਾਬ ਹਨ, ਚੀਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਸੁਖਾਵੇਂ ਹੋਣ, ਇਸ ਲਈ ਚੀਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵੈਸੇ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਇਸ ਵੇਲੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਫੰਡਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਚੀਨ ਉਸ ਲਈ ਵਿਕਲਪ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ‘ਤੇ ਚੀਨ ਦਾ ਕੁੱਲ ਕਰਜ਼ਾ 26.6 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਹੈ
ਦਰਅਸਲ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚੀਨ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਦੋਸਤੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗਹਿਰਾ ਦੱਸਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ‘ਤੇ ਚੀਨ ਦਾ ਅਰਬਾਂ ਡਾਲਰ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ‘ਤੇ ਚੀਨ ਦਾ ਕੁੱਲ ਕਰਜ਼ਾ 26.6 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਹੈ। IMF ਮੁਤਾਬਕ ਚੀਨ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕੁੱਲ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ 23 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੀ 17 ਮਈ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਚੀਨ ਤੋਂ 15.5 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਲਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਲਈ ਉਹ 5 ਸਾਲ ਦਾ ਵਾਧੂ ਸਮਾਂ ਮੰਗ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ IMF ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਪੈਨਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮਹਿੰਗੇ ਟੈਕਸਾਂ ਅਤੇ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਕਾਰਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਦ ਤੋਂ ਬਦਤਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕਰਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਡੁੱਬਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
