ਰਿਸ਼ੀ
ਹਰ ਸਾਲ ਲਗਭਗ 1.5 ਲੱਖ ਭਾਰਤੀ ਆਪਣੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਤਿਆਗ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਕਾਰਨ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਵਸ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਕੇ ਉਥੋਂ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਮੁਤਾਬਕ ਪਿਛਲੇ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 15 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਯਾਨੀ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਗੋਆ ਜਾਂ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡ ਕੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਲੈ ਲਈ ਹੈ।
ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ 2014 ਤੋਂ 2023 ਦਰਮਿਆਨ ਕੁੱਲ 1,04,512 ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਦੌਰ ‘ਚ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਕਮੀ ਆਈ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਣ ਲੱਗੀ ਹੈ। 2020 ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਸਾਲ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਤਿਆਗਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਇੱਕ ਲੱਖ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸੀ। ਬਾਕੀ ਨੌਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਡੇਢ ਲੱਖ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਦੋ ਲੱਖ ਤੱਕ ਵੀ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
2014-2023 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਿਸ ਸਾਲ ਕਿੰਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡੀ?
2014 ਵਿੱਚ 1,29,328 ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। 2015 ਵਿੱਚ 1.3 ਲੱਖ, 2016 ਵਿੱਚ 1.4 ਲੱਖ, 2018 ਵਿੱਚ 1.3 ਲੱਖ, 2019 ਵਿੱਚ 1.4 ਲੱਖ ਅਤੇ 2020 ਵਿੱਚ 85,256 ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸ ਗਏ। 2021 ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 1,63,370 ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਅਤੇ 2022 ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 2,25,620 ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। 2023 ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਤਿਆਗਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2,16,219 ਸੀ।
2014 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿੰਨੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਸੀ?
ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਤਿਆਗਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵੀ ਵਿਵਾਦ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (ਭਾਜਪਾ) ਦੇ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਧੇਰੇ ਭਾਰਤੀ ਆਪਣੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਤਿਆਗ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 2014 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ, ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਤਿਆਗਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹਰ ਸਾਲ ਸਿਰਫ 1.5 ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਸੀ। ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ 2013 ਵਿੱਚ 1,31,405 ਅਤੇ 2012 ਵਿੱਚ 1,20,923 ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਛੱਡਿਆ ਸੀ। 2011 ਵਿੱਚ 1,22,819 ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਕਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਵਸਦੇ ਹਨ?
ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ 135 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ, ਕੈਨੇਡਾ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਥਾਈਲੈਂਡ, ਮਲੇਸ਼ੀਆ, ਪੇਰੂ, ਨਾਈਜੀਰੀਆ ਅਤੇ ਜ਼ੈਂਬੀਆ ਵਰਗੇ ਛੋਟੇ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
