ਰਿਸ਼ੀ
ਭਾਰਤ-ਮਾਲਦੀਵ ਸਬੰਧ: ਮੁਹੰਮਦ ਮੁਈਜ਼ੂ ਮਾਲਦੀਵ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਾਤਾਰ ਚੀਨ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਦਿਖਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਚੀਨ ਲਗਾਤਾਰ ਮਾਲਦੀਵ ਨੂੰ ਕਰਜ਼ੇ ਹੇਠ ਦੱਬ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੁਰਸੀ ‘ਤੇ ਬੈਠਦੇ ਹੀ ਮੁਈਜ਼ੂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪੁਰਾਣੇ ਦੋਸਤ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ‘ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ। ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਮਾਲਦੀਵ ਬਹੁਤ ਰਣਨੀਤਕ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਬੀਜਿੰਗ ਅਤੇ ਮਾਲੇ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਚੀਨ ਨੂੰ ਹੀ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਲਦੀਵ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਬਦੁੱਲਾ ਯਾਮੀਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵੀ ਮਾਲਦੀਵ ਚੀਨ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੀਨ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਹੇਠ ਦੱਬਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਮਾਲਦੀਵ ਸਾਲ 2024 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਬੈਲਟ ਐਂਡ ਰੋਡ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਿਆ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਮਾਲਦੀਵ ਨੇ ਚੀਨੀ ਬੈਂਕਾਂ ਤੋਂ 1.4 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਭਾਵ ਮਾਲਦੀਵ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੁੱਲ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ 20 ਫੀਸਦੀ ਹਿੱਸਾ ਚੀਨ ਤੋਂ ਹੀ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਲਦੀਵ ਨੂੰ ਹੁਣ ਚੀਨ ਦੀ ਹਰ ਗੱਲ ਮੰਨਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਹੁਣ ਚੀਨੀ ਜਾਸੂਸੀ ਜਹਾਜ਼ ਮਾਲਦੀਵ ਦੀਆਂ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ‘ਤੇ ਰੁਕ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ‘ਚ ਚੀਨ ਦਾ ਜਾਸੂਸੀ ਜਹਾਜ਼ ਦੋ ਵਾਰ ਮਾਲਦੀਵ ਦੀ ਬੰਦਰਗਾਹ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ।
ਚੀਨ-ਮਾਲਦੀਵ ਮਿਲਟਰੀ ਸਮਝੌਤੇ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ
ਚੀਨ ਲਈ ਮਾਲਦੀਵ ਰਣਨੀਤਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਚੀਨ ਦਾ 80 ਫੀਸਦੀ ਤੇਲ ਸਮੁੰਦਰੀ ਰਸਤੇ ਰਾਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਮਾਲਦੀਵ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਮਾਲਦੀਵ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਅਸਤ ਸਮੁੰਦਰੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਚੀਨ ਮਾਲਦੀਵ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਮੁਈਜ਼ੂ ਨਾਲ ਫੌਜੀ ਸਮਝੌਤੇ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਵਿੱਚ ਰਾਹਤ ਦੇਵੇਗਾ
ਸਾਲ 2023 ‘ਚ ਹੋਈਆਂ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਮੁਹੰਮਦ ਮੁਈਜ਼ੂ ‘ਇੰਡੀਆ ਆਊਟ’ ਮੁਹਿੰਮ ਨਾਲ ਮਾਲਦੀਵ ਦੀ ਕੁਰਸੀ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ‘ਚ ਸਫਲ ਰਹੇ। ਮਾਲਦੀਵ ‘ਚ ਸੱਤਾ ‘ਚ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਲਦੀਵ ‘ਚੋਂ ਕੱਢਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। 9 ਮਈ ਤੱਕ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ ਮਾਲਦੀਵ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਸਨ ਪਰ ਹੁਣ ਮਾਲਦੀਵ ਵੀ ਚੀਨ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਬੋਝ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੇ ਮਾਲਦੀਵ ਨੂੰ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਵਿੱਚ ਸਹੂਲਤ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਭਾਰਤ ਦੌਰੇ ‘ਤੇ ਆਏ ਮਾਲਦੀਵ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਮੂਸਾ ਜ਼ਮੀਰ ਨੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ‘ਚ ਰਾਹਤ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਹਿਜਾਬ ਅਤੇ ਦਾੜ੍ਹੀ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ: ਇਹ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਮੁਸਲਿਮ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਦਾੜ੍ਹੀ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਹਿਜਾਬ ਪਹਿਨਣ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ?
