ਰਿਸ਼ੀ
ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ 2024: ਅੱਜ 15 ਅਗਸਤ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਅਜਾਦੀ ਦਿਵਸ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗੁਆਂਢੀ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕਦੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ 15 ਅਗਸਤ 1947 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਛੱਡਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਹਰ ਪਾਸਿਓਂ ਘਿਰਿਆ ਰਹਿ ਸਕੇ। ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸਿਰੇ ‘ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਭਾਰਤ ਨੇ 1971 ‘ਚ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਦੀ ਬਰਤਾਨੀਆ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਕਦੇ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਥਾਂ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਬਣਾਇਆ। ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਲਈ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਤਾ ਸੀ। 1971 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਅਮਰੀਕਾ ਗਈ ਤਾਂ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਿਚਰਡ ਨਿਕਸਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੁਲਦੀਪ ਨਈਅਰ ਦੀ ਪੁਸਤਕ – ‘ਏਕ ਜਿਦੰਗੀ ਕਾਫੀ ਨਹੀਂ’ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਰਿਚਰਡ ਨਿਕਸਨ ਨੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ। ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਨਵਾਂ ਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਬਣਨ ਦੇਵੇਗਾ। ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋਵੇਗਾ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਇਹ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦਾਖਲ ਹੋਵੇਗੀ
ਜਦੋਂ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਵਧਣ ਲੱਗੀ ਤਾਂ ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਦੇਖਣ ਲੱਗੇ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਯਾਹੀਆ ਖ਼ਾਨ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਉਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ 13 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀ ਖੇਡ ਹੀ ਬਦਲ ਗਈ। ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸਬੰਧ ਕਦੇ ਸੁਖਾਵੇਂ ਨਹੀਂ ਰਹੇ। ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੌਰਾਨ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਤਣਾਅ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਅੱਧੀ ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਨਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ।
ਅਮਰੀਕਾ ਮਿਲਟਰੀ ਬੇਸ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ
ਹੁਣ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਿਆਸੀ ਤਖ਼ਤਾ ਪਲਟ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਿੰਸਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਨੂੰ ਢਾਕਾ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅਮਰੀਕਾ ‘ਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ‘ਚ ਦਖਲ ਦੇਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਸੀ। ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਸੇਂਟ ਮਾਰਟਿਨ ਟਾਪੂ ‘ਤੇ ਸੀ, ਉਹ ਉੱਥੇ ਮਿਲਟਰੀ ਬੇਸ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਜੋ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸ ਨੁਕਤੇ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ‘ਚ ਸਾਰੀ ਖੇਡ ਹੀ ਬਦਲ ਗਈ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਖਿਲਾਫ ਹਿੰਸਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ‘ਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕਤਲ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ, ਕਈ ਸਾਬਕਾ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਵੀ ਆਏ ਸਾਹਮਣੇ
